Porselen Lamina (Yaprak Porselen) Nedir? Nasıl Uygulanır?
Porselen lamina (Yaprak Porselen) dişlerin üzerine yapıştırılan, çok estetik materyallerden hazırlanmış materyallerdir. Günümüzde en çok Gülüş Tasarımı tedavisinde kullanıyoruz. Bu yazımda Porselen lamina (Yaprak Porselen) nın nasıl uygulandığı, dişlere zarar verip vermediği, hangi materyallerin kullanıldığı, kırılması gibi durumda neler yapılacağı, bakımının nasıl yapılması gerektiği ve ömrünün ne kadar olduğu gibi çok sorulan sorulardan bahsedeceğim.
1. Porselen Lamina (Yaprak Porselen) nasıl uygulanır?
Porselen lamina (Yaprak Porselen) dişlerin sadece ön yüzlerinden yaklaşık 0.3-0.5mm aşındırılarak (bazen sıfır aşındırmayla) uygulanır. İlk randevuda hastamızdan sadece bir ölçü alır ve bu ölçü üzerinde planlama yaparız(wax-up). Sonraki seans bu tasarım hasta ağzına geçici kompozitlerle uygulanır(mock-up) ve bu mock-uplar üzerinden kesim yaparız. (Yazımın devamında wax-up/mock-up‘dan ayrıntılı şekilde bahsedeceğim.)
Hazırlanan porselen lamina (yaprak porselen) dişlerin üzerine adeziv sistemlerle hassas bir şekilde yapıştırıyoruz.
2. porselen lamina (yaprak porselen) Dişlere zarar verir mi?
Porselen lamina (yaprak porselen) diş hekimliğinin en güncel tedavilerinden biridir. Diş Hekimliğinde güncel tedaviler her zaman diş dokulara daha az zarar vermek üzerine gelişir. Porselen lamina (yaprak porselen) tedavisinde de dişlerden çok çok az aşındırma yapıyoruz. Hatta bazı durumlarda hiç aşındırma yapmıyoruz.
Ancak porselen lamina (yaprak porselen) uygulanmadan önce kesinlikle bir mock-up işlemi uygulanmalıdır. Wax-Up ve Mock-Up final restorasyonun nasıl olacağını belirliyor ve ne kadar kesim yapmamız gerektiği konusunda bize yol gösteriyor. Mock-up çalışması yapılmayan tedavilerde dişlerden fazla kesim yapılması kaçınılmazdır. Fazla kesim yapıldığı zaman gereksiz doku kaybı olur ve hassasiyetler yaşanıyor. Ayrıca laminalar mine dokusuna daha iyi tutunurlar. Bu yüzden mine dokusunun fazla aşındırılmaması önemlidir.
Nedir Bu Mock-up wax-up?
Wax-up Mock-up sadece porselen lamina (Yaprak Porselen) planlamasında değil her restorasyonda kullanılabilir. Ancak porselen lamina (Yaprak Porselen) için elzemdir. Biz tedaviye başlamadan henüz daha hiç bir şey yapmadan hastamızdan bir ölçü alırız. Bu hazırlanan ölçüye göre teknisyen ve doktor beraber olarak bu ölçü üzerinde dental mumlardan bir tasarım yaparlar.
Bu tasarım dişlerin uzunluğu, kalınlığı, şekli, formu kısacası herşeyini içerir. Renk hariç. Bu işleme Wax-up denir. Sonrasında hekim wax-up üzerinden bir ölçü alıp silikon hazırlar ve bu silikonla hasta ağzına geçici kompozitler aracılığıyla hazırlanan wax-up tasarımı uygular. Buna da mock-up deriz.
Böylelikle hasta hazırlanan tasarımı ağız içerisinde görüyor. Ayna üzerinde yeni dişlerinin ağzında nasıl duracağını, şeklinin nasıl olacağını, dudak desteğini vs. herşeyi kontrolünü hastayla beraber yapıyoruz. Onay vermesi durumunda kesimlere başlanır. Hastamızın onay vermemesi durumunda tasarım baştan yapıyoruz ya da çeşitli uygulamalarla mock-up’ı ağız içinde düzenliyoruz
Sonrasında final halinden (yani mock-up için yerleştirilen kompozitler üzerinden) 0.3-0.5mm aşındırma yapar ve Mock-up için hazırlanan silikonlarla kontrol eder. Burada çok önemli olan nokta şu; mesela biz dişleri porselen lamineler ile 0.3-0.5mm’den daha fazla öne almak istiyorsak, uygulanan mock-up ile 0.3-0.5mm’den fazla materyal kalınlığı olacağı ve mock-up üzerinden 0.3-0.5mm kesim yapacağımız için dişlerden hiç aşındırmamış olacağız. Mock-up bize sağladığı en büyük faydalardan birisi bu. Dişlerden sadece gerektiği kadar kesim yapmamızı sağlıyor. Bazı yerlerde 0.1mm bazı yerlerde 0.5mm kesim yapıyoruz. Bazı yerlerde de hiç. Bu yüzden işlem uygulanırken anestezi yapılmasına bile gerek kalmıyor.
Bazen mock-up teknisyene gitmeden direk ağız içinde kompozit dolgularla hekimin serbest el çalışmasıyla da yapılabiliyor.
3. hangi materyaller kullanılır?
Porselen lamina (yaprak porselen) günümüzde bu kadar popüler olmasının sebebi bu tedavide kullanılan materyallerin gelişmesidir. Günümüzde laminalarda 3 tür porselen(seramik) kullanılıyor. Feldspatik porselenler, lithiumdisilikatlar(e-max) ve lösit ile güçlendirilmiş feldspatikler. Bu 3 tür porselenden rutin olarak kullanılanları feldspatik porselenler ve lithiumdisilikatlardır(e-max).
Feldspatik porselenler eskilerden beri kullanılan porselenlerdir. Eski porselenleri düşünerek feldspatik porselenlerin estetik açıdan zayıf olduğunu düşünebilirsiniz ama tam tersine feldspatikler çok estetik porselenlerdir. Sadece metal üzerinde kullanıldığı zaman (metal destekli porselenler) alttaki metalin rengini yansıttığı için estetik açıdan kötü görüntü veriyorlar.
Feldspatiklerin en büyük avantajı tabakalama yöntemiyle kullanılabilmesi ve renk seçeneğinin çok olması. Doğal dişlerimiz belli oranlarda translüsensdirler(ışık geçirgenlik). Porselen lamina (yaprak porselen) ile yapılan restorasyonda doğal görüntüye ulaşmak için doğal bir renk seçimi yetmez, doğal dişlerde olduğu gibi bir ışık geçirgenlik de sağlamak gerekli. Bu ışık geçirgenlik dişin belli tabakalarında farklıdır. Bu yüzden tabakala yöntemiyle iyi bir teknisyen tarafından uygulandığı zaman felspatik porselenler ileri derecede estetiktir. Feldspatik porselenlerin dezavantajı ise kırılma dirençleri düşüktür.
Lithiumdisilikatlar(e-max) ise hem kırılma dirençlerinin daha iyi olması hem de estetik özelliklerinin yüksek olması nedeniyle daha çok tercih edilmektedirler. Lithiumdisilikatların tek dezavantajı ise tek renk olmalarıdır(tabakalama tekniği olmaması). Bu yüzden çok üst düzey estetik talep edilen vakalarda bazı hastaları tatmin edemezler. Mesela dişlerin uç kısımlarındaki spesifik efektleri lithiumdisilikatlar(e-max) ile elde edemeyiz.
Genelde Porselen lamina (yaprak porselen) restorasyonlarda bu 2 porselen türünün kombine kullanımı tercih edilmektedir. Altyapı olarak lithiumdisilikatlar(e-max) hazırlanır ve tabakalama yöntemi tercih edilen bölgelere feldspatik porselenler uygulanır.
4. kırılır mı? Kırılırsa ne yapılır?
Porselen lamina (yaprak porselen) restorasyonların son dönemlerde doğal dişler kadar kırılma direncine sahip olduğunu gösteren çalışmalar var. Ancak bu her şey hatasız bir şekilde yapıldığı zaman mümkün. Yani planlamadan kesime, porselenlerin fırın derecelerinden yapıştırma için kullanılan tekniğe kadar her şey ideal bir şekilde yapılması gerekli. Yani bu demek oluyor ki porselen laminalar (yaprak porselen) iyi bir şekilde yapıldığı zaman kendi ana dişlerimiz kadar sağlam. Ama şunu unutmamak gerek bizim kendi doğal ön dişlerimizin de kırılma dirençleri düşüktür.
Bu yüzden biz porselen lamina (yaprak porselen) restorasyonlarınız uygulandıktan sonra ön dişlerini korumanızı, sert şeyler ısırmamanızı öneriyoruz.
Diyelim ki kırıldı bu durumda ne yapıyoruz?
Kırılmaları genellikle ince olan uç kısımlarda yaşıyoruz. Bu durumda estetik kompozitlerle tamir edilmesi mümkün. Ancak daha büyük olan kırılmalarda söküp baştan yapmamız gerekebiliyor.
5. Bakımı nasıl yapılmalı?
Porselen laminalar özel bir bakıma ihtiyaç duymaz. Laminalarınızın dişetlerinizle uyumunu kaybetmemesi için rutin diş bakımlarınızı yapmak yeterlidir. Yani düzgün bir şekilde dişlerinizi fırçalamak(orta sertlikte bir diş fırçasıyla dişetinden dişe doğru), diş ipi kullanmak ve ağız bakım sularını kullanmak.
6. Porselen Lamina (Yaprak Porselen) ömrü ne kadardır?
Laminalarınızın belirli bir ömrü yoktur. Genellikle dişeti çekilmesiyle beraber lamina-diş sınırları belli olmaya başlar. Bu sebeple diş bakımınızı ne kadar iyi yaparsanız dişetleriniz ne kadar geç çekilirse laminanız o kadar uzun ömürlüdür. Dişetleriniz çekilse bile minimum çekilmelerde görünen sınır çok farkedilmez. Belirli bir süre sonra laminalarınızı yeniletebilirsiniz.
